My Motivation Academy

 प्रेरणा विकसित करणारी मोटिवेशन अकॅडेमी.

माणसांची वर्तणूक,प्रेरणा, प्रवृत्ती या विषयी संशोधन करणाऱ्या मानसशास्त्रज्ञाना एक मूलभूत प्रश्न पडला होता, तो म्हणजे,'Why people do what they do?' या प्रश्नाच्या उत्तराच्या शोधात माणसांच्या प्रेरणा, प्रवृत्ती वरती पुष्कळ प्रमाणात प्रकाश पडलेला आहे. तुम्ही जे काय करत आहात ते का करत आहात ?  हाच प्रश्न तुम्ही स्वतःला पण विचारा म्हणजे तुम्हालाही तुमच्या प्रयत्नाचे कारण समजू शकेल.

Motivation,प्रेरणा म्हणजे काय तर To move याचा अर्थ हालणे, प्रवृत्त होणे, धडपड करणे, प्रयत्न करणे. मोटिवेशन हे दोन क्षेत्राशी संबंधित आहे. एक- स्वतःला प्रेरित करणे आणि दोन - इतरांना प्रेरित करणे. प्रेरणेची एक पूर्वअट असते ती म्हणजे माणसाचे निश्चित व्हिजन,मिशन,उद्देश,ध्येय, धोरण असे काहीतरी स्पष्ट असायला पाहिजे म्हणजे या हालचालीला एक निश्चित दिशा मिळू शकते. प्रेरणा, ध्येय असले तरी याच्या संदर्भात सर्वच हेतू, उद्देश, गरजा सारख्याच महत्वाच्या, उपयुक्त असतील असे सांगता येत नाही, काही बिगरउपयुक्त पण असू शकतात. त्यामुळे प्रेरणेत ध्येयाबरोबरच अजून एक घटक महत्वाचा ठरतो तो म्हणजे Need,गरज. म्हणजेच गरज असेल तरच माणूस हालचाल करायला प्रवृत्त होतो अन्यथा नाही.

माणसाला दोन प्रकारच्या गरजा असतात. एक - जिवशास्त्रीय किंवा भौतिक गरजा आणि दोन - मानसिक गरजा. मॅस्लो या मानसशास्त्रज्ञाने गरजांची जी थिअरी मांडली त्यात त्याने माणसाच्या मूलभूत गरजा, शारीरिक,आर्थिक सुरक्षितेच्या भौतिक गरजा सोडल्या तर उरलेल्या मानसिक, भावनिक सुरक्षिततेच्या गरजा , सहवास आणि प्रेमाची गरज, आदर आणि प्रतिष्ठा याची गरज,आदराच्या गरजेतही तो दोन भाग करतो. एक- आदराची खालची पातळी आणि दोन -आदराची वरची पातळी.आदराची वरची पातळी म्हणजे स्वतःचा सन्मान वाढेल, आत्मसन्मान वाढेल अशी वर्तणूक. मॅस्लोने वरच्या पातळीवरील जी गरज सांगितली आहे तिला तो बिईंग नीड असे म्हणतो. म्हणजे माणूस म्हणून विकसित व्हायची,समृद्ध व्हायची गरज किंवा 

आत्मविष्काराची गरज.

तुम्ही जर का भौतिक गरजा पूर्ण करण्याइतपतच हालचाल करणार असाल तर तुमची प्रगती मर्यादित होते पण तुम्ही जर मानसिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी धडपड करत असाल तर तुमची प्रगती अमर्याद होणार.

खरंतर पाच सहा प्रकारच्या महत्वाच्या मानसिक गरजा सांगितल्या जातात परंतु इथे आपण एकच मानसिक गरज पाहूया.

एक्सेल ची गरज - सेल्फ एक्सेल, सेल्फ एस्टिम, सेल्फ ऍक्च्युअलायझेशन ही मानवाची सर्वोत्तम मानसिक गरज समजली जाते.ही गरज आढळणाऱ्या व्यक्तीला सिद्धिप्रेरित समजले जाते.मानवाने आज जी प्रगती केली आहे ती याच गरजेच्यापूर्ततेसाठी केलेली आहे.नीड फॉर सेल्फ एक्सेल म्हणजे काय तर स्वतःमध्ये वाढ करणे, स्वतः श्रेष्ठ असणे आणि तसे काहीतरी करणे , जे कराल त्याकामात भर घालणे, सुधारणा करणे, सतत उत्तम करण्याचा प्रयत्न करणे. कोणतेही काम मग ते तुम्ही पुन्हा पुन्हा करत असाल ते असो किंवा पहिल्यांदाच करत असाल ते असो ते सरसच व्हायला पाहिजे, उत्तमच व्हायला पाहिजे,ही मानसिक गरज असणे .

केवळ एक्सेल या गरजेच्या अनुषंगाने जगाच्या पाठीवर औद्योगिक विश्वात किती मोठे काम झाले आहे ते पहा. गुणवत्तापूर्ण वातावरणासाठी फाईव्ह एस, क्वालिटी सर्कल, लीन मॅनेजमेंट, जस्ट-इन -टाइम, टि क्यू एम, कायझेन,आयएसओ,असे किमान वीस पंचवीस तरी टूल्स पहायला मिळतील .

मला असे काही उद्योग, संस्था माहित आहेत ज्यांच्याकडे ISO प्रमाणपत्र आहे पण त्यांचा कारभार मुळीच क्वालिटी चाललेला नाही.याउलट एखाद्या संस्थेकडे असे मानक प्रमाणपत्र नसते परंतु तिथले लोक इतकी चांगली सेवा देतात कि आपल्यालाही आश्चर्य वाटते. ते कशामुळे तर कामगार, कर्मचारी, अधिकारी यांच्यामधील नीड फॉर एक्सेल या मानसिकतेमुळे.अशी मानसिक गरज जर स्वभावाचा भाग असेल तर अशा व्यक्तीला तू काम नीट कर हे सांगावे पण लागत नाही.

Fear,भीती आणि hope, आशा हे प्रेरणेचे दोन स्रोत आहेत. स्वभावात एक्सेलचे प्रमाण कमी असेल तर माणूस भीतीच्या छायेत वावरतो आणि स्वभावात एक्सेलचे प्रमाण जास्त असेल तर माणसाला यशाची आशा,आकांक्षा, महत्वाकांक्षा असते. आज आपल्याला अशाच प्रेरित, सकारात्मक, रचनात्मक, उत्पादक माणसांची गरज आहे.

माझी मोटिवेशन अकॅडेमी अगदी अशाच प्रकारची उद्योगी, मेहनती व्यक्तिमत्व विकासाचे कार्य करते.

औद्योगिक विश्वात कार्यरत कामगार, कर्मचारी, अधिकारी आणि उद्योजकांना Entrepreneurs day आणि भारतरत्न जे आर डी टाटा यांच्या वाढदिवस दिनाच्या निमित्ताने खूप खूप शुभेच्छा.

योगीराज देवकर.

लेखक, प्रेरक, प्रशिक्षक.

www.motivationacademy.in